برخی از پیامك های شما به غدیر خم:
آمار مطالب
آمار کاربران
آمار بازدید
.gif){kind=small}
- 1394/4/13
چتر رحمت خدا روی سر کفّار
مقدمه
یکی از راه‌های شناخت قرآن کریم و تفسیر این کتاب آسمانی،شناخت صحیح واژه‌های آن است.گاه در مورد تفسیر این واژه‌ها، در میان مفسّران اختلاف نظرهایی وجود دارد. بررسی این دیدگاه‌ها، ما را در فهم و درک بهتر این متن عظیم الهی، یاری می‌رساند. ما در این نوشتار به بررسی اختلاف دیدگاه‌های مفسّران قرآن کریم در مورد واژه‌های «رحمن» و «رحیم» می‌پردازیم. در این تحلیل و بررسی، آرای آیت اللّه خویی از یک سو و دیدگاه تفسیری علامه طباطبایی و آیت‌اللّه جوادی آملی از سوی دیگر مورد نقد و ارزیابی قرار می‌گیرد. در این بررسی می‌خواهیم بدانیم کدام یک از این دو دیدگاه با متون دینی (قرآن کریم و روایات) سازگارتر است و آیا می‌توان دیدگاه سومی را نیز مطرح کرد یا خیر؟
با این مقدمه‌ی کوتاه،به طرح مسأله می‌پردازیم:
علامه طباطبایی در مورد معنای رحمن و رحیم می‌فرماید:
کلمه «رحمان» صیغه مبالغه است که بر کثرت و بسیاری رحمت، دلالت دارد و کلمه «رحیم» بر وزن فعیل صفت مشبهه می‌باشد، که ثبات و دوام را می‌رساند،پس خدای «رحمن» به معنای خدای کثیرالرحمة، و خدای رحیم به معنای خدای دائم‌الرحمة می‌باشد. به همین دلیل مناسب با کلمه رحمت این است که دلالت کند بر رحمت کثیری که شامل حال عموم موجودات و انسان‌ها از مؤمنین و کفار می‌شود و به همین معنا در بسیاری از موارد در قرآن استعمال شده،از جمله : الرحمن علی العرش استوی؛ (طه،20/5) ،(عرش کنایه از قدرت خداست و منشأ رحمت عامه? او) و نیز فرموده: قل من کان فی الضلالة فلیمدد له الرحمن مدا؛ ( مریم،19/75)،آن کسی که در ضلالت است باید خدا او را در ضلالتش مدد رساند.و نیز آیات دیگری که کلمه رحمن در آنها استفاده شده است.
هم‌چنین مناسب‌تر آن است که کلمه «رحیم» بر نعمت دائمی و رحمتِ ثابت و باقی او دلالت کند،رحمتی که تنها به مؤمنین افاضه می‌کند،چنان‌چه خدای متعال می‌فرماید: و کان بالمؤمنین رحیما؛ (احزاب،33/43) ونیز فرموده: انه بهم رؤف رحیم؛ ( توبه،9/117) و آیات دیگری که بر این معنی دلالت دارند. لذا بعضی گفته‌اند:
رحمن عام است برای مؤمن و کافر؛و رحیم خاص است به مؤمن(در دنیا و آخرت)1
علامه در جای دیگر می‌فرمایند:
او رحمن است و روشن می‌کند بر بندگانش (مؤمن و کافر) راه رحمت عامه‌اش را از آنچه که در آن،خیر بندگان برای وجود و حیاتشان می‌باشد، یعنی این رحمت شامل همه‌ی بندگان می‌باشد چه کافر و چه مؤمن و این رحمت، وجود و حیات دادن به آن‌هاست(که در مقابل آن عدم می‌باشد) و او رحیم است. و برای بندگان مؤمن فقط، راه رحمت خاصه‌اش را روشن می‌کند که آن سعادت آخرت ایشان و دیدار با پروردگارشان می‌باشد.و خدای متعال می‌فرماید: و رحمتی وسعت کلشی فسأ کتب‌ها للذّین یتقّون؛ (اعراف،7/156) و رحمت من همه چیز را شامل می‌شود پس اختصاص می‌دهم رحمتم را بر تقوی پیش‌گان.(بخش اوّل آیه شریفه اشاره دارد به رحمت رحمانیه و بخش دوم آیه اشاره دارد به رحمت رحیمیه)2
بنابراین علامه طباطبایی معتقدند که رحمن، رحمت عامه خدای متعال است بر همه بندگان(در دنیا) که این رحمت، همان خلقت و حیات دادن به موجودات می‌باشد و رحیم، رحمت خاصه خداوند است بر مؤمنینِ فقط در دنیا و آخرت.
لذا علامه طباطبایی روایاتی را می‌پذیرند که به این معنا اشاره دارند. نظیر این روایت: الرحمن به جمیع خلقه،الرحیم بالمؤمنین خاصة ؛3
